Dünya’yı etkileyen güneş patlamaları nasıl meydana geliyor: 1859 Carrington olayı!

Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), son 6 yılın en güçlü patlamasının gerçekleştiğini duyurdu.

Güneş’te meydana gelen patlamanın Dünya’daki radyo sinyallerini geçici olarak devre dışı bıraktığı açıklandı.

Açıklama ardından Güneş patlamasının etkileri merak edildi. Peki, Güneş patlaması nedir, neden olur?

Güneş patlaması nedir

Güneş patlamaları, Güneş’te gerçekleşen şiddetli patlamalara deniyor. Bu patlamalar milyarlarca megaton gücünde olup, genelde 1 milyon km/saat hızla hareket ederler.

Sonucunda devasa enerji açığa çıkan Güneş patlamaları nedeniyle, atmosferine normalin üzerinde küçük dalga boylu radyasyon parçacıkları girer.

Bu püskürtüler sonucunda yeryüzündeki GPS gibi iletişim ve güç ağları olumsuz yönde etkilenebilir.

Güneş patlamaları, Güneş atmosferinin bütün tabakalarını (fotosfer, korona ve kromosfer) etkiler, plazmayı onlarca milyon kelvine çıkarıp elektronları, protonları ve daha ağır iyonları neredeyse ışık hızıyla uzaya fırlatır.

Güneş patlamalarının yaşandığı bölgelerde manyetik faaliyet yüksek olduğu için, genellikle bu bölgelerde Güneş lekelerine de rastlarız.

Güneş’in dönemleri

Güneş, yaklaşık her 11 yılda bir solar maksimum adı verilen bir dönemden geçiyor. Bu dönemde ortaya çıkan Güneş lekeleri, Güneş’in manyetik alanındaki büyük değişikliklerin sonucunda takımadaları andıran yapılar oluşturabilir.

Bu lekeler, aynı zamanda güçlü enerji patlamalarına yol açarak Güneş fırtınalarına neden olabilirler.

Güneş patlaması neden oluşuyor

Güneş, büyük ölçüde manyetik etkileşimlere tabidir. Manyetik alan çizgileri kesiştiğinde veya büküldüğünde, enerji bu alanlarda birikir ve serbest bırakıldığında patlamalara neden olabilir.

Manyetik alan çizgileri birbirine yaklaşıp tekrar birleştiğinde manyetik rüptürler meydana gelir. Bu durum, enerjinin hızla serbest bırakılmasına neden olabilir ve patlamalara yol açabilir.

1859 Carrington olayı

28 Ağustos 1859’dan 2 Eylül 1859’a kadar, Güneş’te sayısız güneş lekeleri gözlemlendi. 1 Eylül’de öğle vaktinden önce, Richard Carrington ve Richard Hodgson adlı İngiliz asıllı amatör astronomlar, ilk solar alevin gözlemlerini yaptı.

Astronomların gözlemleri sırasında Güneş’te meydana gelen patlamalar büyümeye başladı. Olayın gerçekleştiği gece gökyüzü kırmızı, yeşil ve mor ışıklarla kaplandı.

Bu dev patlamadan sonra tüm dünyada telgraf sistemleri çöktü ve telgraf direkleri elektrik kıvılcımları saçmaya başladı.

Yoğun elektromanyetik bombardıman öylesine kuvvetliydi ki bazı telgraf sistemleri, güç kaynaklarından kesilmelerine rağmen mesaj alıp göndermeye devam etti.

1859 yılında gerçekleşen Güneş patlamasının bir benzeri günümüzde olursa, hasar çok daha yıkıcı olabilir. Aslında bunun yakın tarihte örnekleri de var.

1989’da gerçekleşen bir Güneş fırtınası, Kanada’nın neredeyse tamamında 9 saatlik bir elektrik kesintisine sebep oldu ve 6 milyon kişi etkilendi. Ayrıca bu fırtına nedeniyle ABD’nin bazı bölgelerinde güç transformatörleri bile eridi.

2015’in Aralık ayında gerçekleşen bir başka Güneş fırtınasında ise dünyadaki tüm navigasyon sistemleri 10 dakika boyunca çöktü

Son 500 yılın en büyük patlaması olduğu düşünülen Carrington Olayı’nın günümüzde gerçekleşmesi, bütün elektronik devrelere zarar verebilir, internet tamamen çökebilir ve cep telefonları kullanılamaz hale gelebilir.