Bu yıl narenciye hasat sezonu maliyet hesaplamaları engeline takıldı. Kesim ekipleri grev kararı alınca “greyfurt, yafa ve limonun” dalında kalma tehlikesi ortaya çıktı.
Süresiz grev… Narenciye Kesim Ekipleri Birliği Başkanı Coşkun İşkey, ton başına fiyatın 2 bin TL olmasını talep etmelerine rağmen yapılan toplantıda ton başına bin 500 TL fiyat belirlendiğini ifade ederek, Türkiye’den getirdikleri kesim ekipleri için maliyetlerinin çok yüksek olduğunu ve bu fiyata kesim yapamayacaklarını söyledi, süresiz grev kararı aldıklarını açıkladı.
“Adaletsiz durum”… Kuzey Kıbrıs Narenciye Üreticiler Derneği Başkanı Turgut Akçın, Cypfruvex’in konsantreye gidecek olan ürün için ton başına 3 bin 500 TL vereceğini söyleyerek, “3 bin 500 TL’nin 2 bin TL’sini onlar yalnızca kesim için alırsa üreticiye bin 500 TL kalır. Üreticinin parasından fazla para istiyorlar, bu adaletsiz bir durum. Üretici üretmezse zaten onlar bu işi yapamayacak.” dedi.
Cemre CEMALİ
2023-2024 yılı narenciye hasat sezonu maliyet hesaplamaları engeline takıldı, kesim ekipleri ‘süresiz grev’ kararı aldı.
Geçtiğimiz yıla kıyasla ülkeye getirilen kesim işçisi sayısı da yarı yarıya azalırken var olan ekiplerin kesime başlamaması nedeniyle ocak ayında hasadı yapılması gereken “greyfurt, yafa ve limonda” gecikme olacak.
Zamanında kesime başlanmazsa bu durum şubat ayında kesimine başlanması gereken “mandalin” ve mart ayında kesimi yapılan “valensiya” ürünlerinin kesimini de geciktirecek.
Konu ile ilgili KIBRIS’a konuşan Narenciye Kesim Ekipleri Birliği Başkanı Coşkun İşkey, artan asgari ücret ve hayat pahalılığı karşısında ihracatçı birlikler ve CYPFRUVEX Limited’in ton başına verdiği bin 500 TL’nin düşük kaldığını bu nedenle süresiz grev kararı aldıklarını söyleyerek ton başına 2 bin TL talep ettiklerini açıkladı.
Kuzey Kıbrıs Narenciye Üreticiler Derneği Başkanı Turgut Akçın, devlet desteği olmasa king ve valensiyada kesilen fiyatların ton başına 3 bin 500 TL olacağına dikkat çekerek “3 bin 500 TL’nin 2 bin TL’sini onlar yalnızca kesim için alırsa üreticiye bin 500 TL kalır. Üreticinin parasından fazla para istiyorlar, bu adaletsiz bir durum. Üretici üretmezse zaten onlar bu işi yapamayacak.” vurgusu yaptı.
İşkey: Kapalı kapılar ardında fiyat belirlendi
Narenciye Kesim Ekipleri Birliği Başkanı Coşkun İşkey, narenciye hasat sezonu maliyet hesaplamaları yapılırken, kendilerinden görüş alınmadığı için süresiz greve gittiklerini ifade ederek bugün (dün) eylemlerinin ikinci günü olduğunu belirtti.
İşkey, ihracatçı birliklerin ve Cypfruvex’in maliyet hesaplamaları yapılırken belirledikleri ton başına fiyatta kendilerini muhatap almadığını, ‘kapalı kapılar ardında fiyat belirlendiğini’ söyleyerek bu işin devamlılığı için bütün paydaşların bir araya gelerek ortak bir fiyat çıkarması gerektiğini savundu.
Ton başına fiyatın 2 bin TL olmasını talep etmelerine rağmen yapılan toplantıda ton başına bin 500 TL fiyat belirlendiğini açıklayan İşkey, yaklaşık bir hafta 10 gündür bu konunun devam ettiğini ancak bir sonuç alamadıklarını kaydetti.
“Toplantıda sonuca varamadık”
İşkey, dün (önceki gün) ihracatçılar, üreticiler ve Cypfruvex ile uzun süren bir toplantı gerçekleştirdiklerini ancak yine bir sonuca varamadıklarını ifade ederek “Toplantıda inisiyatif kullanarak ton başına talep ettiğimiz 2 bin TL’yi, bin 900 TL’ye çektik ancak ihracatçı birliklerinden biri bizimle alay eder gibi ‘bin 550 TL olsun’ diyerek ortamı germeye çalıştı.” vurgusu yaptı.
Şu anda mandora mandalin, greyfurt, limon, washinton ve yafanın hasat zamanı olduğunu ancak bu sıkıntılardan dolayı kesim ekiplerinin hasada başlayamadığını söyleyen İşkey, “Daha hiç kesime başlanmadık. Bireysel olarak bazı ihracatçılarla görüştük bazıları ton başına bin 700 TL diyen oldu. Bizi kurtaracak şekilde biraz daha yükseltmelerini istedik. Ama bizi muhatap almıyorlar alsalardı o masaya bizde otururduk. Kendi aralarında fiyat biçip bize bin 500 TL’yi uygun gördüler.” dedi.
“Maliyetlerimiz çok yüksek”
İşkey, maliyetlerinin çok yüksek olduğunu ve teklif edilen fiyatın kendilerini kurtarmayacağının altını çizerek
Türkiye’den gelen işçilerin geliş gidiş masraflarının, çalışma izinlerinin, yatı evlerini, elektrik su gibi harcamalarını, işe gidip gelme servisini kendilerinin ödediğini vurguladı.
Türkiye’deki asgari ücretin yükselmesinden dolayı burayı cezp etmek ve işçi getirebilmek adına bu ailelere ekstradan gönderdikleri avanslar, 30 bin-50 bin TL gibi hibe paralar olduğunu ifade eden İşkey, ayrıca geçtiğimiz yıl kasa başına işçilere 10 TL verdikleri fiyatın bu sene 20 TL olduğunu belirtti.
İşkey, götürü işi olduğu için işçinin performansına göre (gabal) ücret aldığına dikkat çekerek,“işçiden kestiğimiz takdirde buradaki işçi de geri kaçacak, Türkiye’den gelecek olan da gelmeyecek. Daha büyük sıkıntı çıkacak.” vurgusu yaptı.
Narenciye Kesim Ekipleri Birliği’nin 45 üyesi olduğunu kaydeden İşkey, bu sene Türkiye’deki şartların iyi olmasından dolayı bütün üyelerinin kesim işçisi getiremediğini açıkladı.
Birlik Başkanı İşkey, ortalama 25 kişinin işçi getirebildiğine dikkat çekerek geçen sene 30-40 kişilik ekipler getirilirken, bu sene ekiplerin 15-20 kişilik olduğunu açıkladı.
“Türkiye’den getirilen ekiplerin sadece bilet paraları 65-70 bin TL tutuyor”
İşkey, adada bin 200-bin 400 kesim işçisi olması gerekirken, yapmış oldukları hesaplamalara göre şu an 600 kesim işçisi olduğunu söyleyerek, kesim ekiplerinin yarı yarıya azaldığını belirtti.
Türkiye’den kesim ekiplerinin getirilmesinin çok maliyetli olduğuna dikkat çeken İşkey şöyle devam etti:
“Üyelerimizin yüzde 80’ini bu insanları buraya getirirken TIR tutup getiriyor çünkü kesim işçileri 6 ay kalacak şekilde eşyalarını getirip geliyorlar. Geçen sene 30 bin TL olan TIR fiyatı bu sene 70-80 bin TL bandında.
Bunun yanında gemi ve otobüs var getiriyor. Kişi başı gemi bileti ortalama bin 400 TL, bunu bir ekipte bulunan kişi sayısı yani 30’a çarptığınızda 42 bin TL oluyor. Bu kişilerin dönüşü de var, sadece bilet paraları 65-70 bin TL tutuyor. Gemiyi katmıyorum sadece bunların geliş gidişi 150 bin TL’yi buluyor.”
Akçın: Üreticinin alacağından daha fazla para talep ediyorlar
Kuzey Kıbrıs Narenciye Üreticiler Derneği Başkanı Turgut Akçın, geçen seneki fiyata göre kontraktörlere yüzde 100 oranda artışlı fiyat teklif edilmesine rağmen o rakamı kabul etmediklerini ifade ederek “geçen sene 800 TL civarındaydı. Bu sene bin 500 TL teklif ettik ancak kesim için masraflarının çoğaldığını söyleyerek ton başına 2 bin TL istediler.” dedi.
Akçın, dün (önceki gün) bir toplantı gerçekleştirdiklerini ve konsantreye gidebilmesi için ton başına bin 500 TL’ye greyfurtu kesmelerine karar verildiğini söyleyerek valensiya ve mandura kesimine başlandığında da talebe göre o zaman oturup tekrar konuşulacağı yönünde bir görüş belirttiklerini açıkladı.
“Bugün yarın bu iş çözülecek grevi kaldırıp greyfurt kesimine girecekler. Valensiya ve mandura girildiğinde de tekrar görüşme yapılacak.” diyen Akçın, kesim işçilerinin üreticinin alacağından daha fazla para talep ettiğini söyleyerek bunu eleştirdi..
“Bu adaletsiz bir durum”
Akçın, bu sene bilhassa mandora mandaline aşırı bir talep olmadığını dolayısıyla Cypfruvex’in konsantreye gidecek olan ürün için ton başına 3 bin 500 TL vereceğini söyleyerek, üretimin devamlılığı için devletin de üreticiye ton başına 2 bin TL destek verdiğini belirtti.
Devlet desteği olmasa king ve valensiyada kesilen fiyatların ton başına 3 bin 500 TL olacağına işaret eden Akçın, “3 bin 500 TL’nin 2 bin TL’sini onlar yalnızca kesim için alırsa üreticiye bin 500 TL kalır. Üreticinin parasından fazla para istiyorlar, bu adaletsiz bir durum. Üretici üretmezse zaten onlar bu işi yapamayacak.” dedi.
Akçın, şu an bir tüccarın getirdiği bir iki ekibin Doğancı bölgesinde kesim yaptığını ifade ederek 3 bin ton manduranın (king mandalin) Azerbaycan’a gönderilmek üzere kesiminin sürdüğünü söyledi.
