İmparatorluktan Cumhuriyet’e geçiş sürecinde değişimler mimariye de yansıdı. Önce alt yapının geliştirilmesine ağırlık verildi.
Demir yolları, limanlar ve fabrikalar kuruldu. Ardından Cumhuriyet’in yeni binaları yükselmeye başladı.
Başkent artık İstanbul değil Ankara’ydı…
Atatürk’ün yeni mimari anlayışı
Mustafa Kemal Atatürk mimaride klasik Osmanlı üslubundan modern mimari ekolüne geçilmesini istedi.
Mimar Sinan Genim, konuyla ilgili şunları söyledi:
“Cumhuriyet’ten önce başlayan bir milli mimari semineri vardır. Anıtsal yapılardan, Selçuk ve Osmanlı anıtsal yapılarından hareketle bir mimari anlayış yaratmaya, bir mimari ekol yaratmaya çalışırlar, bir yere kadar gelir. Ankara halbuki bir devrimin başkenti. Birden yeni bir mimari lazım diyor; Modern mimari. Avrupa’da da bu akımlar ortaya çıkmaya başlıyor.”
Atatürk, yeni inşa edilen ülkenin imarıyla bizzat ilgilendi. Avrupa’da yayınlanan mimari dergilerini takip etti. İşinin uzmanı isimlere ulaştı.
“Atatürk, Ankara’nın İstanbul’un kopyası olmasını istemiyor”
Genim, Atatürk’ün Ankara’nın yeni bir başkent olarak teşekkülü sırasında İstanbul’un bir kopyası olmasını istemediğini, farklı bir mimari olması gerektiğini düşündüğünü şu sözlerle aktardı:
“Bakıyor ki yapılan yapılar Mongeri, Kemalettin Bey, Vedat Bey alışılageldik yapılarını yapıyorlar. Kendileri bir ekol yaratmışlar, Arif Hikmet Koyunoğlu. Anlaşılıyor ki içeriden yani Türk mimarlarla bu işe herhangi bir çözüm bulması çok zor. O nedenle modern mimar, Fransa’dan, Avrupa’dan, Almanya’dan daha çok Avusturya’dan da o zamankiler geliyor Ankara’da bugünkü Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni yapıyor.”
Üçüncü meclis binası, inşa edildiği dönemde mimari açıdan damga vurdu
Gazi Mustafa Kemal Atatürk döneminde yapımına karar verilen üçüncü meclis binası da, inşa edildiği döneme mimari açıdan damga vuran yapılardan biri oldu.
Cumhuriyet sonrası mimaride minimalist ve fonksiyonel bir yaklaşım benimsendi.
Binaların tasarımında gereksiz süslemelerden kaçınıldı, işlevsellik ön plana çıkarıldı.
Cumhuriyet’in yetiştirdiği birçok mimar eserleriyle ödül aldı
Modernleşme kapsamında mimarlık eğitimi de gözden geçirildi. Yatay çizgiler, geometrik formlar ve açık mekanlar bu dönemin yapılarının özelliklerinden oldu.
100 yıllık zaman diliminde Cumhuriyet pek çok mimar yetiştirdi. Dünyanın birçok noktasında imzası bulunan Türk mimarlar eserleriyle ödüle layık görüldü.
