Dünyada ve Türkiye’de hızla yayılıyor… Tırnak şekilleri hastalığa dair işaret veriyor!
Dünyaca ünlü İngiliz müzik grubu Massive Attack’ın gitaristi Angelo Bruschini akciğer kanserine yenik düştü. Son yıllarda ‘salgın’ gibi gücünü artıran hastalık, Bruschini’nin vefatının ardından yeniden gündeme geldi. Peki akciğer kanseri neden bu kadar yaygınlaştı? Türkiye’de her yıl kaç kişiye akciğer kanseri tanısı konuyor? Hastalığa dair hangi belirtilerden şüphelenmemiz gerekiyor? Uzmanlar hurriyet.com.tr’ye anlattı.
Akciğer kanseri dünyada en çok görülen kanser türlerinden biri… Her yıl İngiltere’de 35 bin, ABD’de ise 120 bin civarında kişinin ölümüne neden olan hastalık, dünyada ve ülkemizde erkeklerde prostat, kadınlarda ise meme kanserinden sonra en yaygın kanser türü olarak nitelendiriliyor.
Massive Attack grubunun 62 yaşındaki gitaristi Angelo Bruschini de geçtiğimiz günlerde akciğer kanseri nedeniyle yaşamını yitirdi. Grubun sosyal medya hesabından yapılan duyuruda“Angelo Bruschini’nin Massive Attack’e katkısını ölçmek imkânsız. Böyle bir hayatı birlikte paylaştığımız için ne kadar şanslıyız” ifadeleri yer aldı.
Akciğer kanseri çok yaygın olmasına rağmen, pek çok kişi hastalığın belirtilerinin farkında değil. Peki hangi belirtiler hastalığa dair güçlü işaretler veriyor? Uzmanlarla masaya yatırdık.
AMERİKAN KANSER DERNEĞİ’NİN 2023 YILI İÇİN AKCİĞER KANSERİ VE ÖLÜMLERİNE DAİR ÖNGÖRÜLERİ ENDİŞE VERİCİ
Amerikan Kanser Derneği her yıl ABD’deki yeni kanser vakaları ve ölümlerine dair tahminlerini paylaşıyor.
Bu yıl paylaşılan rakamlara dikkat çeken Onkoloji Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Ebru Karcı, “2023 yılında 1 milyon 958 bin 310 yeni kanser vakasının ve 609 bin 820 kanser ölümünün meydana geleceği öngörülüyor. Akciğer kanserindeki tablo ABD’de kanserden ölümlerin önde gelen nedeni. Ülkede 2023 yılında tahminen 238 bin 340 yeni akciğer kanseri vakası (117 bin 550 erkek ve 120 bin 790 kadın) teşhis edileceği ve hastalık nedeniyle 127 bin 70 ölümün (67 bin 160 erkek ve 59 bin 910 kadın) kişinin hayatını kaybedeceği öngörülüyor. Bu sayılar hepimiz için oldukça endişe verici” dedi.
‘TÜM AKCİĞER KANSERİ ÖLÜMLERİNİN YAKLAŞIK YARISINA YAKININI KADINLAR OLUŞTURUYOR’
“1950’li yıllarda akciğer kanseri erkeklerde kansere bağlı ölümlerin en yaygın nedeniyken, 1985’te kadınlarda da kanser ölümlerinin önde gelen nedeni haline geldi ve şimdi meme kanserinden yaklaşık iki kat daha fazla ölüme neden oluyor” diyen Dr. Öğretim Üyesi Ebru Karcı, “Genel olarak akciğer kanseri; meme, prostat, kolorektal ve beyin kanserlerinin toplamından daha fazla ölüme neden oluyor. Artık neredeyse kadın ve erkeklerde eşit sayıda yeni vaka ortaya çıkıyor ve tüm akciğer kanseri ölümlerinin yaklaşık yarısına yakınını kadınlar oluşturuyor” ifadelerini kullandı.
TÜRKİYE’DE HER YIL 41 BİN KİŞİYE AKCİĞER KANSERİ TANISI KONUYOR
Türkiye’de de her yıl 41 bin kişiye akciğer kanseri tanısı konduğunu söyleyen Göğüs Cerrahı Uzmanı Doç. Dr. Murat Akkuş,“Bu kişilerin 34 binini erkek 7 binini ise kadınlar oluşturuyor. Erkeklerde akciğer kanseri görülme sıklığında Türkiye dünyada 1’inci sırada yer alıyor. Bu durum hastalığın ülkemiz açısından ne kadar ciddi bir sorun olduğunu gözler önüne seriyor” dedi.
AKCİĞER KANSERİ NEDEN BU KADAR YAYGIN?
“Pek çok toplum için akciğer kanserlerinin yüzde 80’inde sorumlu etken tütün kullanımıdır” diyen Doç. Dr. Murat Akkuş, “1900’lü yılların başlarında akciğer kanseri dünyada en sık görülen kanser değilken tütün kullanımının artması, sigara üretimi ile taşınabilir olarak ticarileşmesi sonrası 1930’lu yıllardan itibaren akciğer kanseri görülme sıklığı hızla arttı. 1940’lı yılların sonunda ise akciğer kanserinin sigara ile ilişkisi saptanmaya başlandı. Tütün ve ürünlerinin yüksek oranda kullanılması nedeniyle akciğer kanseri ülkemizde bu kadar sık görülüyor. Nitekim tütün tüketimindeki azalmayla akciğer kanseri görülme sıklığı da azalıyor” dedi.
Doç. Dr. Akkuş, akciğer kanserinin diğer nedenleri arasında hava kirliliği ile mesleki (asbest, ağır metaller) ve çevresel risk faktörlerine (pasif içicilik, radon gazı) maruziyetin de yer aldığını ekledi.
BU BELİRTİLERE DİKKAT!
Akciğer kanserinin son derce sinsi bir hastalık olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Akkuş, “Nefessiz kalmak ya da nefes darlığı, kalıcı veya uzun süreli geçmeyen öksürük, nöbet veya bayılma, bir göz kapağının düşmesi ve kilo vermeyi belirtiler olarak sayabiliriz” dedi. Doç. Dr. Akkuş, şöyle devam etti:
— Akciğerlerin içinde ağrı duyusu yoktur, sadece akciğerin üstünü örten zar yapısında ağrı duyusu yer alır. Doğal olarak akciğerin içinde kansere bağlı yer kaplayan kitle oluştuğunda ağrı duyulmaz. Kitlenin büyüyerek akciğeri baskıladığı veya havalanmasını engellediği durumlarda nefes darlığı veya nefessiz kalma durumu oluşur. Akciğer kanserleri bronşlardan köken alabilir veya büyüyen kitle bronşa baskı yaparak geçmeyen kronik öksürüklere neden olabilir.
— Akciğer kanseri metastaz yapan (yayılan, sıçrayan) bir hastalıktır. Akciğer içinde büyürken beyne sıçrayan metastazın beyinde yaptığı zararlar, nöbetlere veya bayılmaya yol açar. Akciğerlerin en üst tepesine yerleşen akciğer kanserleri oradan geçen sinir liflerini tutarak felç edebilir, bu sinirlerin göz kaslarına giden dalları tutulduğu için göz kapağında düşmeye neden olabilir.
— Hastalığa has en tipik bulgu kanlı balgam gelmesidir. Akciğer kanserine tipik olmasa da yine de hastaların sıklıkla doktora erkenden başvurmasına neden olur. Fakat tüm bu bulgular ne yazık ki sadece akciğer kanserinde görülmez, tek veya birden fazla bulgu başka hastalıklarda da görülebilir.
TIRNAK ŞEKİLLERİ DE HASTALIĞA DAİR BİR İŞARET!
Hastalığa dair işaretlerden en ilgi çekici olanının tırnaklardaki değişiklikler olduğunu söyleyen Dr. Öğretim Üyesi Ebru Karcı, “Tırnak ve tırnak yatağı arasında 160 derecelik bir açı vardır. Bu açı kaybolur düzleşir ya da 180 dereceyi aşarsa, tırnaklarda tokmaklaşma, çomak parmak veya clubbing olarak da adlandırılan yapısal bozukluk meydana gelir. Çomak parmak, çeşitli hastalıklarda görülebilen bir bulgu olup, parmak ve tırnaklarda deformiteyi tanımlar. Sıklıkla akciğer ve kalp hastalıklarında görülebilmekle beraber kendiliğinden de olabilir” dedi ve ekledi:
Bu vakalarda tırnaklar, kıvrık ve parlak görünümdedir. Çomak parmağın nedeni, bazı kalp veya akciğer problemleri nedeniyle kandaki oksijen miktarının azalmasıdır. Küçük hücreli dışı akciğer kanseri olan 10 kişiden 3’ünde bu belirti gelişebilir.”
AKCİĞER KANSERİNDEN KORUNMA YOLLARI NELERDİR?
Akciğer kanserinin önlenebilir bir hastalık olduğuna vurgu yapan Ebru Karcı, dikkat edilmesi gerekenleri beş maddede sıraladı:
1- Radyasyon maruziyetine karşı dikkatli olunmalıdır.
2- Asbest, radon, zararlı gaz ve kimyasallara maruziyetin önlenmesi kanser riskini azaltabilir. Çevresinde veya işyeri solunum havasında asbest lifleri bulunan kişilerin profesyonel koruyucu solunum maskeleri kullanması gerekir.
3- Hava kirliliğinin yoğun olduğu bölgelerden uzaklaşılması önemlidir.
4- Sağlıklı bir beslenme düzeninin oluşturulması ve fiziksel aktivitenin artırılması akciğer kanserinden korunma yolları arasındadır.
5- Akciğer kanseri yüzde 90 sigara veya diğer tütün ürünleri kullanımı nedeniyle geliştiği için özellikle genç yaşlarda sigara içmeye başlayanlar, uzun süre sigara kullananlar, günlük sigara tüketimi yüksek olan kişiler, erken tanı için düzenli doktor kontrolünde bulunmalılar. 20 yılda günde bir paket sigara içen ve 50 yaşını dolduran herkes düşük doz kontrastlı akciğer tomografisi ile erken tanı amacıyla mutlaka taranmalıdır.
