Kooperatif Şirketler Mukayyidi Çelebi Ilık, 12 Aralık 2023 tarihinde gerçekleştirilecek “KKTC 1. Kooperatif Çalıştayı” öncesinde KIBRIS’a konuştu ve 2024 hedeflerini anlattı:
“Enflasyonu düşürmenin yolu kooperatiftir”… Üretimin direkt aracısız tüketiciye ulaşmasını sağlamaya çalıştıklarını, açık pazar hususunda girişimleri olduğunu kaydeden Ilık “kooperatiflerin büyümesi, gelişmesi ve tanzim satış yerleri açmasının teşvik edilmesi gerek. Hükümetler, Bakanlar Kurulu da bu teşviklere katkı koyarsa, göreceğiz ki enflasyonda da bir düşüş kaydedeceğiz” vurgusunda bulundu.
“Kooperatifçilere önem verilmeli”… Kooperatifin uzun yıllar ihmal edildiğinin altını çizen Ilık, kooperatifçiliğe önem verilmesi gerektiğini belirterek, bunun arttırılması için devletin de elini taşın altına koyması, gerekli istihdamların yapılması ve kooperatifçilere gerekli desteğin sağlanması gerektiğini söyledi.
“2024’te Gözetim ve Risk Merkezi planı”… 2024 yılındaki hedefleri doğrultusunda bir Gözetim ve Risk Merkezi kuracaklarını ifade eden Ilık, bu durum sayesinde en kısa vadede yolsuzluğun ve haksızlığın önüne geçmeyi amaçladıklarını kaydetti.
Emine Gül ÖZER
Kooperatif Şirketler Mukayyidi Çelebi Ilık, 12 Aralık 2023 tarihinde gerçekleştirilecek “KKTC 1. Kooperatif Çalıştayı” ile ilgili detayları ve 2024 hedeflerini KIBRIS’a anlattı.
Kooperatifin uzun yıllar ihmal edildiği ve bu durumun önüne geçilmesi gerektiğinin altını çizen Ilık, yapılacak olan çalıştayın buna dair olduğunu belirtti.
Salı günü Concorde Hotel’de, saat 10.00’da gerçekleştirilecek çalıştayda kooperatifçiliğin dünden bugüne eksikliklerinin konuşulacağını ve bundan sonraki nesillere, mukayyitlere, hükümete bir yol haritası oluşturacaklarını kaydeden Ilık, çalıştay sonrası sonuç bildirgesini bir kitapçık haline getireceklerini söyledi.
Kooperatifin ülkemizde büyük rol oynadığını belirten Ilık, ülkemizde yaşanan hiper enflasyonun da yine kooperatifçilikle ortadan kalkacağının altını çizdi.
Üretimin arada aracı olmadan direkt tüketiciye gitmesi gerektiğini vurgulayan Ilık, sektörsel bazlı sorunlara da dikkat çekti.
Ilık, bu sorunların ortadan kalkması için 2024 hedefleri olduğunu belirterek,“2024 yılında Gözetim ve Risk Merkezi’mizi kurmak istiyoruz. Bu merkez şunu amaçlıyor; Kooperatiflerin hareketlerini anında görmüş olacağız. Yapılan bir yanlış varsa 1 sene sonra fark edeceksek, daha erken fark edeceğiz. Yanlışları çok kolay düzeltme imkanımız olacak. Bugüne kadar duyduğumuz, “A kooperatifi battı”, “B kooperatifinde hırsızlık oldu” gibi olayları daha minimalize etmiş olacağız” şeklinde konuştu.
“Kooperatif Şirketler Mukayyitliği uzun yıllar ihmal edildi”
Kooperatifçilikte acı gerçeklere değinerek yapılacak çalıştayın amacını vurgulayan Çelebi Ilık, “Kooperatif Şirketler Mukayyitliği uzun yıllar ihmal edildi. Bu ihmalin neden ve sebeplerini geriye dönüp ne kadar sayarsam sayayım ihmal ihmaldir. Ben 2022 sonlarında göreve geldiğimde, 5 yıllık, 10 yıllık, hatta 20 yıllık denetimi olmayan kooperatifler buldum. Çok ilginç ama kendi kayıtlarımızda, rahmetlenen insanların hala daha kooperatifin yönetiminde var olduğunu gördüm. Acı ama gerçek bunlar. Gerçekleri konuşmak zorundayız. Hem kendi arşiv düzenimizi yenilemek, güncellemek, hem kooperatiflerin isteklerini anlamak, hem bizim kooperatiflerden istediklerimizi anlatmak için bu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 1. Kooperatifçilik Çalıştayı’nı ekip arkadaşlarımızla düşündük, taşındık yapmamız gerektiği kanısına vardık” ifadelerini kullandı.
Burada ilim, bilim yuvası olan Doğu Akdeniz Üniversitesi ve Lefke Avrupa Üniversitesi’nden de yardım aldıklarını vurgulayan Ilık, “yardımdan çekinmedik. Bir elin nesi var iki elin sesi var. Kooperatifçilik de yardımlaşma işidir. Onlardan gelecek görevli hocalarla bunun sunumunu, ihtiyaçlarını, soru cevaplarını arkadaşlarımızla beraber yaklaşık bir günlük bir çalıştay şeklinde ele alacağız. Bu çalıştaydan çıkacak olan sonuç kısmı yazılıma, yazılım kısmı kitapçığa, kitapçık kısmı da artık bizlere, bizden sonraki mukayyitlere, bundan sonraki göreve devam edecek hükümetlere de bir yol haritası olacak aslında. Esas hedefimiz bu yazılım kısmını başarmak. Orada artık iş bizden çıkar, ülkedeki 219 kooperatifin ne istediğine gelir. Orada da kimseyi sınırlamıyoruz. Bizden olan şikayetleri de söylesinler, biz bunları bilirsek, düzeltme imkanı da sunarız. Hiç çekinmeden bu ifadeyi kullanabilirim. Çalıştay için de sizin vasıtanızla davetli olanları ayın 12’sinde Lefkoşa Concorde Otel’de sabah 10.00’da bekliyoruz” şeklinde konuştu.
“Değişikliklere ihtiyaç duyacağız”
“Kooperatif Şirketler Mukayyitliği’nin tek bir hukukçuya sahip olduğunu ve 219 kooperatife yetişmekte zorluk çektiğini belirten Ilık, “Şu anda Kooperatif Şirketler Mukayyitliği tek bir hukukçuya sahip. Gerçekten üstündeki yük çok ağır, 219 kooperatifin konularıyla ilgileniyor. Avukatımız kendi yasa ve tüzüklerimizde bazı değişikliklerle ilgili çalışmalarını bitirdi. Yıl sonuna geldiği için Bakanlar Kurulu’na şimdi vermek istemedik. Yıl dönerken verelim ki kadük olmasın istedik. 2024’te mutlaka yasa ve tüzüklerimizde değişiklik talebimiz olacak. Öncesinde hem muhalefete hem de iktidarla da bu konuyla ilgili görüşmelerimiz olacak” ifadelerini kullandı.
Yasada değişikliğe gidilmesindeki en büyük etkenin fon ve ucu açık kelimeler olduğu vurgusunu yapan Kooperatif Şirketler Mukayyidi Çelebi Ilık, “ucu açık olan kelimeler var, örneğin Girne şubemizin kayıt altına girmesi. Kendi fon tüzüğümüzde kooperatiflere daha hızlı, daha aktif bir şekilde ulaşabilmek.. Fondan yardım edebilmek.. O fonun kaynakları, çünkü kendilerinin kaynakları. İhtiyaç duydukları anlarda da en hızlı şekilde ihtiyaçlarını karşılamak istiyoruz. Çok fazla hiper enflasyon yaşıyoruz. Kooperatiflerin aktif büyüklüğü, Kooperatif Merkez Bankası ve Limasol Türk Kooperatifi de dahil yaklaşık 32 milyar TL civarında büyük bir rakam. Kooperatifler yenilenmeli, çağa güncel hali yakalanabilmeli bunların da karşılanabilmesi için zaman zaman fondan da ihtiyaçları olacak, bu ihtiyaçların karşılanabilmesi için değişikliklere ihtiyaç duyacağız” dedi.
“Kooperatifi güçlendirmek istiyoruz”
Yasanın gerektirdiği zorunluluklardan bahsederek, kooperatifçiliği geliştirmeyi amaçladığının vurgusunu yapan Çelebi Ilık, “2024 hedeflerine geldiğimizde, bizim kendi yasamız gerek merkezi hükümet, gerekse yerel belediyelerle iş birliği yapmayı emrediyor. Bu iş birliklerini aslında herhangi bir belediye başkanına ziyaret yaptığınızda onların belediye sınırları içerisinde hangi kooperatif sınırları olduğunu, o bölgenin amiri mantığında sahip çıkmaları veya onların bir projeleri varsa kooperatifleri dahil etmeleri. Kooperatifleri yoksa, nasıl o bölgede bir kooperatif kurulur şeklinde ilerlemek istiyoruz. Bu kooperatif illaki bir kredi kooperatifi olmak zorunda değil, kadın kooperatifi, üretim kooperatifi olabilir” ifadelerini kullandı.
2023 yılında kendi döneminde 3 tane kadın kooperatifi kurulduğunu belirten Ilık, “şu anda toplam 4 adet var ve 4’ü de faal ve birbiriyle yarışır pozisyonda. Her hafta biri ön plana çıkıyor yaptıkları etkinliklerle. Görüyorum ve seviniyorum. Kadının elinin değdiği her yemek, her iş tatlıdır. Her şey sevgiden doğuyor, bu sevgi bu işlere, yemeklere, örgülere değdiği için alıcı da buluyor. Bir tek kadınlarımızı değil, bütün üretim yapan kooperatiflerimizi 2024 yılı içinde yerel yönetimlerin her birindeki açık pazarlarda buluşturma gailesi içine girdik” dedi.
“Üretim direkt aracısız tüketiciye gidecek”
Üretimin direkt aracısız tüketiciye ulaşmasını sağlamaya çalıştıklarını, bu doğrultuda enflasyonda da düşüş kaydedileceğini vurgulayan Ilık şunları kaydetti;
“Açık Pazar, Başbakanlıkta yapılan toplantıda da bu artık gündeme geldi ve yerel yönetimlerden gelen temsilciler de bu gibi çağrılara kendi açık pazarlarında talep geldiği sürece ücret almadan yer vereceklerini söylüyorlar. Bu da bize şunu kazandıracak, direkt açık pazarların mantığı olan, üretim direkt aracısız tüketiciye gidecek. Bu da aracı olmadığı için daha ucuza mal olmasını sağlayacak. Ülkemizdeki enflasyonist sistemi bir nebze aşağıya çekmek için bu gerekli. Biz Kooperatif Şirketler Mukayyitliği, ben mukayyit olarak ve ekip arkadaşlarımla beraber buradan şu çağrıda bulunmak istiyoruz; Enflasyonu düşürmek isterseniz bunun tek yolu kooperatiflerdir. Çünkü kooperatifler düşük kar imajıyla çalışan, fazla kar yapmayan yerlerdir. Yerli ve milli üretimlerimizi ve gıdaları bir araya toplayarak kooperatiflerin büyümesini, gelişmesini, tanzim satış yerleri açmasını teşvik edilmesi istiyoruz. Hükümetler, Bakanlar Kurulu da bu teşviklere katkı koyarsa, göreceğiz ki enflasyonda da bir düşüş kaydedeceğiz.”
“Kooperatif şirketlere daha fazla önem verilmeli”
Yapılan denetimlere ve eksikliklere dikkat çeken Ilık, “2020 yılında Kooperatif Şirketler Mukayyitliği yüzde 36 denetim yapmış. 2021’de yine aynı. 2022’de yüzde 34.78 yapmış, 2023’te ise denetimi yüzde 50 yapmışız. Bu denetimi nasıl yaptığımıza gelecek olursak, yüzde 57.83 eksik kadroyla yaptık. Yani düşünün 2023 yılında 15 – 20 seneden sonra bizler sadece amirlikleri içten açmışız, yükselme yerlerini, ilk atama talebimiz olmuş ama son aşamaya gelip son imzası atılmamış. Kamu hizmetinden yaklaşık 12 tane ilk atama talebimiz var, bize geçici memur lazım değil, işinde deneyimli kadrolarla çalışmak zorundayız. Bu 12 istihdamımız kabul görmedi. Yüzde 57.83 eksik kadronun bize sadece yüzde 20’sini doldursalar, emin olun bir tane gerilik kalmaz” ifadelerini kullandı.
Çalışmalarını imkansızlıklar dahilinde büyük ölçüde tamamladıklarını, bunların devamlılığı için kooperatif şirketlere önem verilmesi gerektiğine vurgu yapan Çelebi Ilık, “Takım arkadaşlarım imkansızlıklar içerisinde, işleri halletmeye çalışıyor. Yeşilırmak’tan Dipkarpaz’a kendi imkanlarıyla ulaşım sağlıyor. Toplamda 3 adet aracımız var ve toplamda 219 kooperatifimiz var. Araç gerek, ihtiyaçlarımızı yazdık ama maalesef 2023 yılı içerisinde geriye dönüş olmadı. Kooperatif şirketlere daha fazla önem verilmeli. Salı günü birilerini uyandıracağız artık” şeklinde konuştu.
“2024 yılında Gözetim ve Risk Merkezi’mizi kurmak istiyoruz”
Yeni yılda yapmayı amaçladıkları hedeflerinden bahseden Ilık, “2024 yılında Gözetim ve Risk Merkezi’mizi kurmak istiyoruz. Bu merkez şunu amaçlıyor; Kooperatiflerin hareketlerini anında görmüş olacağız. Yapılan bir yanlış varsa 1 sene sonra fark edeceksek, daha erken fark edeceğiz. Yanlışları çok kolay düzeltme imkanımız olacak. Bugüne kadar duyduğumuz, “A kooperatifi battı”, “B kooperatifinde hırsızlık oldu” gibi olayları daha minimalize etmiş olacağız. Bu ötelenecek bir şey değil” dedi.
“Kooperatifçiliğin bir adım daha öteye gitmesini arzuluyorum”
2024’teki hedefleri doğrultusunda kadro sayısının arttırılması, araç sayısının arttırılması ve Mağusa binalarının tadilatını amaçladıklarını kaydeden Ilık, Türkiye ile iş birliğinin sağlanması gerektiğini ifade ederek şunları söyledi:
“2024’te artık önümüzde sadece 2023 hesaplarının kalabileceği, en azından Mart ayı itibarıyla buna geçebileceğimizi düşünüyoruz. En önemli nokta şuanda 168 tane genel kurul bizi bekliyor 2024’te. Bu genel kurul askı süreci olan, 8 günlük bekleme süresi olan, duyurusu olan genel kurul olacak. Bizim için genel kurulların olduğu bir yıl olacak. Kooperatifçiliğin bir devlet politikası haline gelmesi gerekiyor. Türkiye’de kooperatiflere uygulanan düşük krediler, destekler ve eğitimlerin burada da uygulanması için Türkiye Tarım Bakanlığı ve Türkiye Ticaret Bakanlığı’ndan örnek alınarak, yerinde inceleyerek iş birliğinin güçlenmesi, şekillenmesi, günün sonunda da ana vatan – yavru vatanla iş birliği içerisinde kooperatifçiliğin bir adım daha öteye gitmesini arzuluyorum.”
