Konut sahibi olamayan vatandaşlar, bütçesine uygun kiralık ev bulmakta güçlük yaşıyor. Piyasa araştırması yapan KIBRIS, kiracılar ve emlakçılarla sektörü masaya yatırdı
Aylık kira kalmadı… Konut sahipleri öğrenci ve yabancı nüfusun varlığından yola çıkıp 3-6 ya da yıllık peşin para talep ediyor. Hal böyle olunca yerli vatandaşın bir anda bu kadar yüklü bir kira parasını tedarik etmede sorun yanşıyor. Ev sahipleri kiracı tercihlerini daha yüksek kira bedeli alabileceğinden dolayı öğrenciden yana kullanmayı tercih ediyor.
Kiralar neden yüksek?… Emlakçılar Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Hüseyin Sadeghi, “Ülkemizde yabancı uyruklu kişilerin sayısının artması, savaş veya deprem nedeniyle ülkesinden ayrılmak zorunda kalanların adaya gelmesi, öğrenci ve çalışan nüfusa bir de konut sayısının yetersizliğinin eklenmesi fiyatları yükselişe geçirdi.” dedi.
“Yasal düzenlemeler yapılmalı”… Sadeghi, ileride yaşanacak sorunlara işaret ederek, kiracıyı ve mal sahibini koruyan yasaların gerekliliğini dile getirdi. Türkiye’de kira fiyatlarındaki yükselişi karşı getirilen sınırlandırmayı örnek gösteren Sadeghi “Ülkemizde neler yapılabilir ona bakmalıyız. Aksi takdirde konut sorunu büyümeye devam edecek ve barınma krizi yaşanacak.” uyarısında bulundu.
“İpin ucu kaçtı”… Yüksek kira fiyatları en çok İskele ve Girne bölgesinde yaşayan vatandaşları zorluyor. Stüdyo dairelerde aylık 200 sterlinden başlayan kiralar evin büyüklüğüne göre 900 sterline kadar çıkıyor. Kiracılar “ipin ucu kaçtı” yorumunda bulunurken, yaşadıkları mağduriyetleri sosyal medya aracılığıyla dile getiriyorlar.
Seher AKBAĞ
Yüksek öğrenim için ülkemize gelen öğrenciler, çalışmak için burada olan insanların artışı barınma sorununu da beraberinde getirdi. Kiralara yönelik talep kira bedellerini de astronomik bir noktaya çıkardı. Özellikle şehir merkezlerindeki ev kiraları dar ve orta gelirlinin belini büken noktada.
Konut fiyatlarının yükselmesiyle KKTC vatandaşlarının da artık ev sahibi olması zorlaşırken, öğrenci ve çalışmak için burada olan kişilerle vatandaşlar ev kiralamada rekabet haline giriyor. Bu durum hem kiraları yükseltiyor hem de birçok ev sahibinin aylık değil 3, 6 ya da bir yıllık kira talep etmesini beraberinde getiriyor. Hal böyle olunca dar ve orta gelirli vatandaşlar ciddi bir mağduriyet yaşıyor. Birçok noktadaki kira bedelleri artık asgari ücretle yarışır bir hale geldi. Türk Lirası’ndaki durum nedeniyle ev sahipleri kiraları döviz bazında talep edince vatandaş iyice köşeye sıkışıyor.
KIBRIS muhabiri emlak sitelerindeki ev ve dairelerin kira bedellerini inceledi, kirada kalmak zorunda kalan vatandaşlarla konuştu. Emlakçılar Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Hüseyin Sadeghi’yle gelinen son aşama değerlendirildi.
“Bölgelere göre kira fiyatları arasında uçurum var”
Girne’ de ev kiraları 200 sterlinden başlarken bu rakam 850 sterline kadar yükseliyor. 2+1 ev tutmak isteyen bir ailenin aylık ortalama 500 sterlini gözden çıkartması gerekiyor. İskele bölgesi için de durum aynı. Kira fiyatları 250-900 sterlin arasında değişiyor. Stüdyo daireler için kesenin ağzı 250 sterlinden açılırken 2+1 veya 3+1 daireler için 500 sterlin civarında bir rakam telaffuz ediliyor.
Girne ve İskele’ye nispeten Lefkoşa’da kira fiyatları daha uygun kalıyor. Stüdyo daireler 200 sterlinden başlarken lüks daireler için bu rakam 750 sterline kadar çıkıyor. Öğrenci veya tek yaşayan kişiler için uygun olan stüdyo daireler özellikle çocuklu aileler için yeterli koşulları sağlayamıyor. Bu nedenle daha büyük evlere yönelen vatandaşlar 350-400 sterlin arasında bir fiyatla karşılaşıyor.
Gazimağusa’da ise kira fiyatları 200 dolardan başlarken bu rakam 650 sterline kadar yükseliyor.
Sadeghi: Yabancı müşteri potansiyeli en büyük etken
Emlakçılar Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Hüseyin Sadeghi, bölgelere göre müşteri profillerini ve kira fiyatlarını KIBRIS’a değerlendirdi. Özellikle İskele ve Esentepe bölgelerinde yoğunlaşan yabancı müşteri potansiyelinin o bölgede fiyatların dövizle belirlenmesindeki en büyük etken olduğuna dikkat çeken Sadeghi, Girne, Gazimağusa ve Lefkoşa merkezlerinde ise müşteri potansiyelinin çeşitlilik gösterdiğini kaydetti.
Girne bölgesinde ev sahiplerinin 500 sterlinden başlayan rakamları dile getirdiğini aktaran Sadeghi, “Ülkemizde yabancı uyruklu kişilerin sayısının artması, savaş veya deprem nedeniyle ülkesinden ayrılmak zorunda kalanların adaya gelmesi, öğrenci ve çalışan nüfusa bir de konut sayısının yetersizliğinin de eklenmesi fiyatları yükselişe geçirdi.” ifadelerini kullandı.
“Ev sahipleri daha yüksek kira için öğrenci ve çalışanı tercih ediyor”
Otellerin inşa edildiğini ancak lojmanların düşünülmediğini, okulların yapıldığını ancak öğrencilerin barınma ihtiyacını gidermesi için yurtların yeterince yapılmadığına dikkat çeken Sadeghi, bu noktaların kira fiyatlarına olumsuz etkiler yarattığına değindi. “Bir evde birden fazla öğrenci kaldığı için alım gücü daha yüksek oluyor. Çalışan insanlar onlarla yarışa giremiyor. Ev sahipleri de daha yüksek ödeme şansı olduğundan öğrenciyi veya yabancı vatandaşı tercih ediyor.” diyen Sadeghi, kira fiyatlarının arz-talep ilişkisiyle bağlantılı olduğunu belirtti.
Ayrıca, konutların satın alma fiyatlarının da etken olduğuna değinen Sadeghi, geçmişte daha uygun rakamlarla daire almanın mümkün olduğunu ancak şu anda fiyatların çok yüksek olduğunu dile getirdi. Bu durumun üzücü tarafının ise yerli vatandaşların konut edinme güçlüğü yaşaması olduğunu söyleyen Sadeghi, eskiden vatandaşların daha kolay bir şekilde konut satın aldıklarına dikkat çekti.
“Dengeler tamamen değişti”
İskele ve Girne bölgelerindeki yabancı nüfusun döviz getirmesinin kiraları yükselttiğine dikkat çeken Sadeghi, potansiyel sebebiyle diğer bölgelere göre kira fiyatlarında yüzde 50’ye varan farklar olduğunu aktardı.
Hüseyin Sadeghi, müteahhitlerin merkez bölgelerden kaçarak turistlerin tercih edebileceği yerlerde konut inşa etmeye başladığını vurguladı. Bu durumun merkez bölgelerdeki konut sayısının talebi karşılayamayacak kadar azalmasına neden olduğunu ifade eden Sadeghi, pandemi döneminde konutun fazla, kiracının az olduğunu ancak şu anda tam tersi durumun yaşandığını belirtti. Tamamen dengelerin değiştiğini vurgulayan Sadeghi, mal sahiplerinin bu durumu kendi lehine çevirdiğinden söz etti.
“Kiracıyı ve mal sahibini koruyan düzenlemeler yapılmalı”
Sadeghi, ileride yaşanacak sorunlara işaret ederek, kiracıyı ve mal sahibini koruyan yasaların gerekliliğini dile getirdi. Türkiye’de kira fiyatlarındaki yükselişi karşı getirilen sınırlandırmayı örnek gösteren Sadeghi “Ülkemizde neler yapılabilir ona bakmalıyız.” dedi. Sadeghi, çoğu insanın TL kazandığını belirterek, gelir-gider dengesini gözeterek devletin kira destek fonu oluşturması veya hükümetin ikincisi açıkladığı ilk evim kredilerini artırması gibi çözümleri tartışma gerekliliğine işaret etti. Aksi takdirde konut sorununun büyümeye devam edeceği ve barınma krizinin yaşanacağı uyarısında bulundu.
Kiracılar: İpin ucu kaçtı
KIBRIS’a konuşan vatandaşlar, kiracı olmanın zorluklarından yakındı. Yüksek kira fiyatları, ev sahiplerinin öğrencilere yönelik tercihleri, kiracıları zor durumda bırakıyor. Evli ve çocuklu aileler, kiraların dövize çevrilmesi nedeniyle zorluklar yaşadıkları dile getirirken, vatandaş bu durumu “İpin ucu kaçtı” diyerek özetledi. Kiracılar hükümetten bir önlem alınmasını talep ediyor.
Öte yandan emlakçılara komisyon ödemek istemeyen vatandaşlar, sosyal medya sayfalarında ilanlar paylaşarak ev arayışına girişiyor. Diğer sosyal medya kullanıcıları da ilanların altına yorum yaparak, kiralık ev bulmanın zorluklarından bahsederek benzer deneyimleri paylaşıyor.
Vatandaş ne dedi?
Ahmet Kavesoğlu:
“Şuan ev arıyorum. Ama bulamıyorum. Ya benim bütçeme fazla geliyor kiralar ya da ev sahipleri öğrenci arıyor. Ne yapacağımızı şaşırdık. Evden çıkmamız gerek ama ev bulamıyoruz. Eskiden ev kiralarına yılda bir kere zam yapılırdı. Bazı ev sahipleri artık 6 ayda bir zam yapmak istiyor. Asgari ücrete yılda iki kere zam oluyor, ben neden bir kere zam yapayım mantığı ile hareket ediyorlar. Kiraya ve mutfak masraflarına çalışır olduk. Bir önlem alınmalı artık. İpin ucu kaçtı.”
Meryem Özdemir:
“Evli ve çocuk sahibi olanlar için kiracı olmak çok zor. Bir yandan kira öderken, diğer taraftan çocuğun ihtiyaçlarına yetişmeye çalışıyoruz. Kontrat bittiğinde kira ne olacak diye kara kara düşünüyoruz. Ev kirası Türk Lirası iken ev sahibi sterline çevirmek isteyebiliyor. Bu durumda yeni ev arayışına girdiğimizde döviz üzerinden kiralanan evler, depozito, komisyon, 6 aylık veya 1 yıllık peşinat, taşınma masrafları ile karşı karşıya kalıyoruz. Bu masrafları ödeyemeyeceksen eğer ev sahibinin belirlediği kiraya mecbur kalıyorsun.”
Halil Yaman:
“Kiralık ev sorunu hep dile getirilen şikayetler arasında. Çoğu vatandaş bu sorunla karşı karşıya. Ev sahipleri de genellikle evlerini öğrencilere kiralamak istiyor. Öğrenciler aynı evde birden fazla kişiyle kalabildikleri için hem istenen rakamı hem de istenen peşin kirayı verebiliyorlar. Böyle olunca aileler ev bulmaları çok daha zor oluyor. Bir ev tutmak için 100 milyar gibi bir rakam gerekiyor. Nereye kadar bu böyle gidecek.”
Serkan Berber:
“Oturduğumuz ev satıldı. Evden çıkmak zorunda kaldık ama ev bulmak çok zor. 7-8 ay ev aramak zorunda kaldık. Hangi eve gittiysek 6 aylık 1 yıllık peşin. Bunun yanında sterlinle fiyat verdiler. İlan görüyorsun, arıyorsun ‘Öğrenciye kiraya veriyoruz’ yanıtını alıyoruz. Başka bir eve bakıyoruz. O evin kirası da bizim bütçemizi aşıyor. Evliyim üç çocuk babasıyım. Ev sahibi de evden çıkmamız için sıkıştırıyor Ev ararken yaşadığımız stres ve sıkıntı cabası. Bu sorunlardan şikayetçiyiz.”
